Յառաջաբան

80-ականներու կէսերուն, անդամակցածս պատանեկան միութեան մէջ, Այնճար, Լիբանան, մեր վարիչները տարին քանի մը անգամ կը կազմակերպէին «վիճաբանական ասուլիս»ներ բոլոր պատանիներուս մասնակցութեամբ: Նստած կ՛ըլլայինք մէկ տեղ՝ ակումբի սրահին մէջ, մեր հերթական հանդիպումներու օրը՝ Շաբաթ երեկոյեան, միջինը՝ մօտ 100 հոգի։ Կ՛ունենայինք երկու զեկուցող, դարձեալ՝ պատանեկանի շարքերէն, որոնք պէտք է ներկայացնէին հակադիր թէզերը քննարկուելիք խնդրին վերաբերեալ։ Բաժնուած կ՛ըլլայինք երկու խումբի․ զեկուցումներու աւարտին, եւ ըստ կազմակերպողի յանձնարարութեան, իւրաքանչիւր խումբ պէտք է պաշտպաներ թէզերէն մէկը կամ միւսը։ Բանավէճի առանձնայատկութիւնը այն էր, որ մասնակիցները պարտաւոր էին պաշտպանել իրենց բաժին ինկած թէզը, կարծիքը եւ տրամաբանութիւնը՝ ԱՆԿԱԽ անձնական համոզումներէն կամ նախասիրութիւններէն ։ Կրնայիր համոզումներով դուն քեզ զգալ հակադիր խումբին մէջ , սակայն այդ պահուն պարտականութիւնդ հակառակը պնդելն էր՝ ներկայացնելով ամենազօրեղ փաստարկները, զորս միտքդ կրնար գոյացնել։ Շատ ետքն էր, որ գիտցայ, որ մեր «վիճաբանական ա...

My article in Keghart.org  October 15, 2025   Յարգանքի տուրք «Յուշամատեան»ին

 My article in Armenian Weekly, October 15, 2025: A Saint for our time: The canonization of Archbishop Ignatius Maloyan

Ալյոշան Կը քալէ ձիւնին մէջէն կարծես աշխարհը ըլլար աղօթք մը Կէսը` շշուկով, Կէսը` մոռցուած։ Եկեղեցւոյ զանգին ղօղանջը Տանկ տանկ Իմ եւ քու գիտցած խորհրդանիշները չեն, Այլաբանութիւններ չեն, Մէկ` այսպէս ու մէկ` այնպէս Պատմուած, Այլ վէրքերն աղօթքին՝ Կը կանչեն զինք հեռուէն, Հակառակ որ օդը ցուրտ է Հարցականներով: Հաւատքը անոր համար ամրոց մը չէ, ուր պատսպարուի, Պաշտպանուի Կամ ամրանայ խոստացուած Դրախտին համար։ Ալյոշան… Հաւատքը անոր համար դողացող բոց մըն է սենեակի մը մէջ` առանց պատերու, Եւ Վանիայի ծիծաղը քամին է, որ կրնայ Մարել զայն։ Ան կը սիրէ մեղաւորը, ոչ թէ որովհետեւ կը հաւատայ մեղքին, այլ որովհետեւ կը տառապի Շնորհքի Մինակութեան մէջ: Ալյոշան… Անոր աչքերը մաքուր են ինչպէս ջուրը, որ երբեք չ’ընտրեր Զով արտացոլալցնել իր մէջ. Աչքերը կը կրեն իւրաքանչիւր մարդու պատկերը եւ իւրաքանչիւր մարդու յուսաբեկումը` Խորքին: Երբ ան ծունկի կու գայ` ծունկի կու գայ ոչ թէ Սրբապատկերներուն, այլ սեփական ցաւին առջեւ: Երբ ան կը կայնի` Կը կայնի ոչ թէ յաղթական մէկուն պէս, այլ գութի եւ ողորմածութեան մէջ` Պզտիկցած: Այդպէս` ան ...

Կը յիշեմ սենեակը Որ կը հսկէր շնչառութեանս․ Իւրաքանչիւր միտք կը քերթէր անոր պատերը, Ու ծեփը գետնին կը թափէր՝ Փռուելով առջեւս Կարմիր գորգի պէս։ Սովը չէր, Որ կը կրծէր զիս ներսէն․ Այն միտքն էր, սարսափելի միտքը, որ որոշ մարդիկ կը ծնին հրամայելու, իսկ միւսները` ոչնչացուելու համար: Ո՞րն էի ես այդ աշխարհին մէջ։ Ծեր կինը, այդ անօգուտ բացիլը․․․ ի՞նչ էր ան իրականին մէջ բացի կողպէքէ մը, որ պէտք է կոտրուէր․ պատասխանը, որ ինծի կը սպասէր՝ Արիւնոտ շեմէն անդին էր։ Եւ այնուամենայնիւ, երբ հոսեցաւ արիւնը՝ ափերուս մէջ նոյն կարմիր գոյնն էր զոր տեսած էին ինձմէ առաջ բազում մարդասպաններ: Հասարակ։ Նայեցայ անոր մէջ եւ տեսայ դողացող դէմք մը, որ կ՛երդուէր ինք իրեն՝ «դուն վախկոտ մը չես»։ Ես փորձեցի բանավիճիլ Աստուծոյ հետ, բայց Ան չէր վիճեր: Զիս մարդասպան կ՛անուանեն, Բայց ես ոչինչ կը փնտրէի Բացի ապացոյց մը, որ ես սովորական չեմ: ․․․մինչդեռ, ապացոյցը տառապանքին մէջ է․ Աշխարհը միասին կը պահուի աչքերէ հեռու թափող արցունքներով։ Իմս խաւարն է, Որմէ ետք կարմիր պիտի ըլլայ ամէն լ...

  Երբ ընկերային ցանցերը առաջին անգամ յայտնուեցան, անոնք հետերնին բերին խորապէս գրաւիչ խոստում մը․ 21-րդ դարու լուսաբացին, Facebook-ը, Twitter-ը, եւ աւելի ուշ Instagram-ը, TikTok-ը եւ անթիւ ուրիշ հարթակներ ներկայացան իբրեւ մարդոց նոր տեսակի միութեան եւ կապի դարպասներ։ Անոնք խոստացան մեզ միացնել ծովերով ու մայրացամաքներով բաժնուած մեր ընկերներուն ու հարազատներուն հետ եւ օգնել գտնելու այն միջավայրերը, ուր պիտի զգայինք ընդունուած եւ հասկցուած։ Պահ մը կարծես այդ խոստումը կ՛իրականանար։ Սակայն տարիներու ընթացքին փայլուն մակերեսը ճաքեցաւ եւ տարբեր իրականութիւն մը բացուեցաւ․ կապ, այո՛, գոյացաւ, բայց այնպիսի կապ մը, որ մեզ յոգնեցուց, բաժնեց եւ աւելի մեկուսացուց, քան առաջ։ Ընկերային ցանցերը խոստացան բարիք, բայց բերին մտքի եւ մարմնի սպառում։ Այս սպառումը յաճախ կը յառաջանայ տեղեկութեան չափազանց առատութենէն։ Մարդու ն միտքը ձեւաւորուած է փոքր համայնքներու արարողութիւններուն , ծէսերուն եւ առօրեային համար, ուր լուրերը կը տարածուէին դանդաղ եւ յարաբերութիւնները կը պահուէին առերես հանդիպումնե...